معضل جدید مهاجران در کشور؛ ورود قانونی، اقامت غیرقانونی | افزایش نگرانی‌های از اتباع‌نشین‌ها بافت جمعیتی برخی از مناطق | پویشی با چند هزار امضا و درخواست مردم برای پاسخگویی مسئولان

مریم مقدم

مدت‌هاست که حضور میلیونی اتباع خارجی به ویژه از دو کشور همسایه شرقی یعنی افغانستان و پاکستان در ایران نگرانی‌هایی را به وجود آورده است. مهاجرانی که از مسیرهای قانونی و غیرقانونی وارد کشور می‌شوند و سپس در شهرهای مختلف مشغول کار و زندگی شده‌اند.

در واقع این روزها حضور مهاجران با ویزای قانونی و اقامت غیرقانونی تبدیل به معضل مهمی برای کشور شده است. معضلی که به نظر می‌رسد مسئولان به آن توجهی ندارند.

 بخشی از مهاجران که به صورت قانونی با انواع ویزاهای گردشگری، زیارتی، تجاری و درمانی وارد ایران شده‌اند و با تمام شدن مدت ویزا براحتی در کشور ماندگار و مشغول بکار می‌شوند. برخی نیز زاغه نشین حاشیه شهرها شده‌اند و مشغول تکدی‌گری هستند که نارضایتی‌های عمومی را به دنبال داشته است.

در واقع اکنون کشور با مشکل ویزای قانونی و اقامت غیرقانونی روبه‌ور شده و در این زمینه خلاء قوانین و مدیریت به وضوح دیده می‌شود.

تاجایی که شماری از مردم در کارزاری با شماره ۱۱۲۴۲ با چند هزار امضا از مسئولان ذی‌ربط از جمله وزیر خارجه، وزیر کشور خواسته اند این معضل را پیگیری کنند.

حضور ۵ تا ۷ میلیون تبعه افغان در کشور؟

در بخشی از متن منتشر شده کارزار مردمی آمده: «کشور تحت شدیدترین بحران ورود مهاجر قرار گرفته است. تعداد بسیار اتباع در ایران بر بازارهای اشتغال و مسکن فشار سنگینی وارد می کنند. صحبت از حضور ۵ تا ۷ میلیون تبعه افغان در کشور است که عدد بسیار بزرگی است.

حضور حدود ۸۰۰ هزار دانش آموز اتباع در مدارس، حضور انبوه اتباع در اصناف و مشاغل مختلف، سیل کودکان کار اتباع در خیابان‌ها و چهارراه های شهرهای بزرگ کشور در کنار رشد سرسام آور کرایه خانه ها و رشد حاشیه‌نشینی در کشور، سوالات و نگرانی‌های فراوانی برای مردم به وجود آورده است. دولت تا کجا اجازه می‌دهد جمعیت اتباع در کشور افزایش داشته باشند؟ آیا سقفی برای ورود مهاجران در نظر گرفته شده است؟

تجربه هیچ کشور مهاجرپذیری شبیه ایران نیست و هیچ یک از کشورها توسعه‌یافته اجازه ورود چنین جمعیت بزرگی از یک کشور را یکباره به سرزمین خود نداده‌اند؟

امروزه کشورهای اروپایی با اقتصاد بزرگ خود بر سر پذیرش سالانه چند هزار پناهنده بحث و گفتگو می‌کنند. در کشور ما اما هیچ معیار و سیاست‌گذاری مشخصی در این زمینه انجام نشده و امروز بافت جمعیتی برخی از مناطق کاملا اتباع نشین شده است.

در کنار همه این مسائل عملکرد سفارت ایران در افغانستان جای تعجب فراوانی دارد. اکنون به راحتی و بدون اخذ هیچ گونه وثیقه و یا تعهد برای بازگشت به موقع به افغان‌ها ویزای ورود به ایران داده می شود. در حالی که همه می‌دانند اکثریت افغان‌ها با تمام شدت مدت ویزای خود به افغانستان باز نمی‌گردند؟ این استدلال که هدف رفت و آمد قانونی افغان‌ها است به هیچ وجه قابل قبول نیست. چرا که وقتی شرایط را تسهیل کنیم جمعیت زیادی مایل می‌شوند وارد ایران شوند.

در چنین شرایطی مردم از وزارت امور خارجه و وزارت کشورتوقع دارند برای بازگشت افغان‌ها به افغانستان با مقامات افغان و سازمان ملل همکاری و تعامل جدی داشته باشند و به راحتی بدون اخذ وثیقه ویزای ایران را به اتباعی ندهند که می‌آیند و برنمی‌گردند.»

تسهیل ورود بدون تدبیر برای اقامت

این پویش با چندهزار امضا تاکنون پاسخی از سوی مسئولان نداشته است. حتی به نظر می‌رسد تهسیل‌هایی در شرایط مهاجران غیرقانونی نیز صورت گرفته است. گویا به تازگی تمدید ویزای اتباع در ایران توسط پلیس مهاجرت و گذرنامه هم سهل و راحت شده است و می توانند در ۳ دوره ۳ ماهه ویزای خود را در ایران تمدید کنند. در مجموع ویزا‌های سیاحتی، ورود، ملاقات، زیارتی و درمان، برای سه مرتبه ۳ ماهه (جمعا ۹ ماه) تمدید می‌شود.

در سیاست تسهیلی دیگری در همین زمینه بر اساس جزییات منتشر شده از وزارات کشور، اتباعی که با پاسپورت و ویزای معتبر اعم از سیاحتی، ورود، ملاقات، زیارتی و درمان وارد ایران شدند، اما بعد از اتمام وقت ویزا غیرمجاز شده، و اعتبار ویزای آنان منقضی شده است؛ می‌توانند فقط با پرداخت هزینه جریمه دیرکرد ویزا، که هر ۹۰ روز مبلغ ناچیز ۱۰۰ هزار تومان است، اقامت‌شان را قانونی کنند.

لزوم پاسخگویی برای سیاست‌گذاری‌های غلط

حال سوال اصلی اینجاست که این سیاست‌گذاری‌ها چه لزومی داشته است؟ با این رویه چگونه می‌توان انتظار داشت تعداد افغانستانی‌ها در ایران روزبه روز بیشتر نشود؟ چرا و به چه علت روزانه هزاران افغان با ویزای کوتاه مدت به راحتی وارد ایران می‌شوند و انواع تسهیلات برای اقامت و اشتغال ایشان در نظر گرفته شده است؟

در مدت یک سال تمدید ویزای این اتباع نحوه اشتغال قانونی نیز برای آن‌ها در نظر گرفته شدهیا قرار است ورود و اشتغال غیرقانونی اتباع در ایران فشاری به قشر کارگر ایرانی وارد کند؟

وزارت خارجه و وزارت کشور باید در قبال مسئله ویزای قانونی و اقامت غیرقانونی پاسخگو باشند. چرا که این موضوع تبعات سنگین اجتماعی، فرهنگی و حتی امنیتی برای کشور خواهد داشت.